10 redenen waarom we een verkeerd beeld van de wereld hebben en waarom het beter gaat dan je denkt
Een heerlijk relativerend maar ook inzichtgevend boek. Het gaat slecht met de wereld. Dat is ons overdramatische, maar ook misleidende wereldbeeld en dit geeft ons stress. In werkelijkheid gaat het stap voor stap, jaar na jaar beter met de wereld. Volgens Hans Rosling gebruiken we onze ‘drama-instincten’ om de wereld betekenis te geven.
Met dit boek vecht hij tegen de ernstige onwetendheid van de wereld. Zijn laatste poging (hij is inmiddels zelf overleden) om iets voor de wereld te betekenen, door de manier van denken te veranderen en daarmee irrationele angsten weg te nemen. Zodat mensen hun energie op constructieve activiteiten kunnen richten. Een boek dat me helpt in mijn poging tot zo positief mogelijk denken. Opbouwend, hoopvol en zonder (al te veel) stress en aannames. Hij noemt het data als therapie: kennis als bron van rust in je hoofd, omdat de wereld niet zo dramatisch is als je denkt.
Feitenkennis maakt dat je betere keuzes kunt maken, alert blijft op echte gevaren en je niet langer zorgen maakt over de verkeerde dingen. Heerlijk als je dan dus energie en ruimte overhoudt voor de dingen die er dus echt toe doen.
Alle daadwerkelijke feiten die hij doorneemt zijn niet echt blijven hangen, maar illustratief waren ze al lezend zeker. Wat me het meest intrigeerde en aan het denken zette:
- We zijn geneigd te denken in wij-zij, in twee afzonderlijke groepen; het zogeheten kloofinstinct. Bijna iedereen gebruikt deze labels. In de werkelijkheid bestaat er vaak geen kloof en bevindt de meerderheid zich in het midden.
- Ons negativiteitsinstinct zit ons in de weg: onze neiging om eerder het slechte te zien dan het goede. Dit wordt beïnvloedt door onjuiste (vaak te rooskleurige) denkbeelden over het verleden, selectieve verslaggeving (slecht nieuws scoort beter en blijft langer hangen) en het gevoel dat het harteloos is om te zeggen dat het beter gaat, zolang er nog dingen niet goed gaan. Op heel veel fronten gaat het met de wereld beter dan ooit. Maar dat is natuurlijk geen nieuws.
- Het angstinstinct: onze aandacht gaat makkelijker naar negatieve dingen en die roepen angst op. Vaak hele irreële angst, die zorgt voor een verspilling van verkeerd gerichte energie.
- Een generalisatie-instinct. De bron van ons ‘labelen’. Onbewust categoriseren en generaliseren we voortdurend. Het geeft structuur aan onze gedachten. Misleidende generalisaties en stereotypen, ook veelal versterkt in de media, blokkeren je gedachten voor feitenkennis. Het worden aannames, invullingen en overtuigingen. Ga er vanuit dat jij niet ‘normaal’ bent en anderen geen idioten zijn. Herken je vooroordelen en aannames en twijfel er ook eens aan: kan het ook niet waar zijn, niet kloppen?
- Ons urgentie-instinct: je moet nu iets doen! We willen onmiddellijk in actie komen als we gevaar zien opdoemen. Dit instinct brengt spanning met zich mee en je neemt er vaak verkeerde beslissingen door. Haal diep adem, denk na en baseer je op feiten.
Hans Rosling is overigens zeker geen wegkijker van grote wereldproblemen. Hij benoemt ze en sluit zijn boek af met:
‘Ik zeg niet dat je je geen zorgen hoeft te maken. Ik zeg dat je je over de juiste dingen zorgen moet maken. Wees minder gespannen door de ingebeelde problemen van een overdramatische wereld, en alerter op de echte problemen en hoe die opgelost kunnen worden. Met een op feiten gebaseerd wereldbeeld kunnen we zien dan de wereld niet zo slecht is als ze lijkt – en kunnen we zien wat we moeten doen om haar beter te maken’
Ik vond het een heerlijk ander geluid in een vaak zo pessimistische media. Een pleidooi voor ‘ont-labelen’. Laten we hiermee de wereld mooier maken.
